Lokaty.net.pl

Lokata pieniężna polega na zdeponowaniu w określonym banku określonej kwoty pieniędzy na określony czas. Klient zawiera z bankiem umowę na podstawie, której bank przyjmuje od niego pieniądze w zamian gwarantując odsetki. Po zakończeniu trwania lokaty bank jest zobowiązany wypłacić klientowi zdeponowany kapitał wraz z odsetkami, które stanowią zysk z lokaty. W takim przypadku lokata pieniężna stanowi niejako oprocentowany dochód z ulokowanej sumy pieniędzy. Na zysk z lokaty wpływ ma szereg czynników m.in. typ lokaty, długość jej trwania, oprocentowanie, inflacja.

Możemy wyróżnić kilka sposobów podziału depozytów. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich.

• Lokata terminowa – klient zobowiązuje się zdeponować środki w banku na określony czas i nie podejmować ich aż do zakończenia trwania lokaty. Wcześniejsza wypłata może wiązać się z utratą części lub całości odsetek. Wyróżniamy dwa zasadnicze typy lokat terminowych:
• Lokata odnawialna – po zakończeniu okresu trwania lokaty można ją odnowić na kolejny okres (na warunkach, jakie bank oferuje w dniu odnowienia). Odnowienie może być automatyczne lub wymagać odpowiedniej deklaracji posiadacza.
• Lokata nieodnawialna – po zakończeniu lokaty bank wypłaca pieniądze klientowi bez możliwości odnowienia depozytu na kolejny okres.
• Lokata dynamiczna – klient ma prawo dokonywać wpłat i wypłat w czasie trwania lokaty bez utraty odsetek.
• Lokata rentierska – lokata długoterminowa w przypadku, której odsetki wypracowane w kolejnych okresach nie są dopisywane do kapitału początkowego, a przekazywane klientowi (np. na konto osobiste).
• Lokata strukturyzowana – produkt inwestycyjny łączący lokatę bankową z bardziej ryzykownymi instrumentami finansowymi (np. fundusz inwestycyjny). Część stanowiąca lokatę terminową ma zagwarantować ochronę kapitału początkowego, a część inwestycyjna przynieść większy zysk niż typowa lokata bankowa.

• Lokata z oprocentowaniem stałym – przez cały okres trwania lokaty jest ona oprocentowana na takim samym poziomie.
• Lokata z oprocentowaniem zmiennym – w czasie trwania depozytu jego oprocentowanie zmienia się. Możemy wyróżnić dwa podstawowe typy takiej lokaty:
• Lokata progresywna- oprocentowanie lokaty zmienia się (rośnie) zgodnie z przyjętym na początku wzorem (harmonogramem). Przykładowo w każdym kolejnym miesiącu trwania lokaty jej oprocentowanie może wzrastać o jeden punkt procentowy.
• Lokata z oprocentowaniem zmiennym uzależnionym od czynników rynkowych – oprocentowanie zmienia się w zależności od sytuacji na rynku. Wzrost lub spadek oprocentowania w danym okresie może być uzależniony od wielu czynników m.in. zmiany stóp procentowych, zmiany oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym.

• Czas trwania lokaty – zasadniczo im dłużej trwa lokata tym większy może być z niej zysk, bo pieniądze dłużej pracują. Ważne są tu również inne czynniki takie jak kapitalizacja odsetek, czyli powiększanie kapitału o wypracowane odsetki, co sprawia, że na następne pracuje już wyższy kapitał.
• Oprocentowanie – im wyższe oprocentowanie tym większy zysk. Należy zwrócić uwagę na typ oprocentowania (zmienne lub stałe) oraz jego skalę (oprocentowanie w skali miesiąca, w skali roku, itp.).
• Opłaty pobierane przez bank – banki mogą pobierać opłaty za założenie, prowadzenie i likwidację lokaty. Ponadto klient może ponieść dodatkowe koszty, jeżeli wycofa część lub całość kapitału przed upływem terminu lokaty. Zasadniczo może to się wiązać z utratą całości lub części wypracowanych odsetek.
• Kapitalizacja odsetek – kapitalizacja odsetek to dopisanie odsetek wypracowany przez kapitał początkowy do tegoż kapitału. Dzięki temu zwiększa się kapitał pracujący na odsetki w kolejnym okresie (większy kapitał to większe odsetki). Zasadniczo im częstsza kapitalizacja tym lepiej.
• Podatek dochodowy od zysków kapitałowych – zwany również podatkiem Belki. Jest to 19% podatek od zysków kapitałowych, za które uznawane są odsetki wypracowywane przez typowe lokaty terminowe. Podatek naliczany jest przy każdej kapitalizacji odsetek.
• Inflacja – proces wzrostu poziomu cen. Wzrost cen sprawia, że pieniądz traci wartość (spada jego siła nabywcza).

Oprocentowanie stałe oznacza, że przez cały czas trwania lokaty jej oprocentowanie nie zmieni się. Od razu po zdeponowaniu środków możemy dokładnie określić ile na takim depozycie zarobimy. Depozyty oprocentowane w ten sposób stanowią jeden z najpewniejszych i najbezpieczniejszych instrumentów finansowych. Oprocentowanie stałe towarzyszy zazwyczaj lokatom krótko i średnioterminowym. W przypadku lokat odnawialnych należy upewnić się, jakie są zasady odnowienia. Zasadniczo banki odnawiają depozyt na warunkach obowiązujących w momencie odnowienia. Dotyczy to również oprocentowania. Oznacza to, że lokata po odnowieniu może być oprocentowana według innej stawki niż ta zapisana pierwotnie w umowie.

Oprocentowanie zmienne oznacza, że w trakcie trwania depozytu stawka oprocentowania może się zmieniać. Oprocentowanie może rosnąć lub spadać w zależności od czynników, jakie bank wybrał do określenia oprocentowania. Specjalnym typem lokaty z oprocentowaniem zmiennym jest lokata progresywna. W tym przypadku w czasie trwania lokaty jej oprocentowanie rośnie. Przykładowo dla lokaty progresywnej przewidzianej na 6 miesięcy z oprocentowaniem rosnącym o jeden punkt procentowy miesięcznie i startującym z poziomy 3% oprocentowanie w ostatnim miesiącu wyniesie 8%.

Ogólnie zmiana może zależeć od szeregu czynników. Do najważniejszych zaliczamy zmianę stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego oraz zmiany wysokości oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym (WIBOR). Mniej istotne czynnik, które mogą mieć wpływ na oprocentowanie lokaty to zmiana poziomu rentowności bonów skarbowych, zmiana składki płaconej przez bank na rzecz BFG, indywidualna decyzja banku wynikająca ze zmiany polityki dotyczącej portfela depozytowego.

Oprocentowanie zmienne stosowane jest częściej przy depozytach długoterminowych. Lokaty oparte na takim oprocentowaniu są skierowane do osób skłonnych do większego ryzyka. Najbardziej opłaca się skorzystać z tego typu ofert, jeżeli przewidywane są długotrwałe wzrosty stóp procentowych NBP. Jeżeli prognozy przewidują spadki istotnych czynników (stóp procentowych, WIBOR, itp.) lepszym rozwiązaniem wydają się lokaty z oprocentowaniem stałym.

Pod uwagę bierzemy lokatę roczną, na którą wpłacamy 10 000 zł. Zakładamy również:

Przypadek 1

Oprocentowanie stałe w skali roku = 4%

Przypadek 2

Oprocentowanie zmienne (każda stawka podana jest w skali roku):

Dla uproszczenia zakładamy, że kapitalizacja odsetek następuje na koniec okresu trwania lokaty, czyli po 12 miesiącach.

W obliczeniach uwzględniamy podatek od zysków kapitałowych. Podatek ten naliczany jest w każdym przypadku, gdy zwiększa się kapitał lokaty. W tym przypadku podatek zostanie policzony i odjęty od zysku na koniec trwania lokaty. Jednak w przypadkach, gdy kapitalizacja następuje kilkukrotnie w czasie trwania lokaty (na przykład, co miesiąc, czyli w analizowanej lokacie wystąpiłoby 12 kapitalizacji) podatek naliczany i odejmowany jest po każdej kapitalizacji. Podatek zmniejsza więc wartość wypracowanego kapitału dopisywanego do podstawy kapitału, który pracuje na zysk w kolejnym okresie.

Nie można zapomnieć również o inflacji. Dla tego przykładu zakładamy, iż inflacja wyniosła w skali roku 1%. Po wyliczeniu realnego zysku kwotowego dla obydwu przypadków, wyliczymy również realne oprocentowanie lokat uwzględniające inflację. To najlepiej pokaże, która lokata okazała się lepsza i pozwoliła na realny, a nie tylko pozorny zysk.

Na początku zajmiemy się lokatą z oprocentowaniem stałym. W tym uproszczonym przykładzie możemy zastosować wzór:

Z – zysk

K – kapitał

O – oprocentowanie nominalne

Zgodnie z tym wzorem i przy założeniach:

K = 10 000

O = 4%

Zysk wyniesie:

Z = 400 zł

KZ – kapitał końcowy

KZ = 10 400 zł

Pamiętajmy jednak o podatku 19%

Zp = 400 * 0,81 = 324 zł

Dla obliczenia wpływu inflacji przyjmujemy następujące założenie i wzór:

Jeżeli przykładowy koszyk dóbr w momencie zakładania lokaty kosztował 500 zł to za 10 000 zł można było nabyć takich koszyków 20. Po roku przy wskaźniku inflacji ten sam koszyk kosztuje już 505 zł. Za zgromadzony kapitał, czyli 10 324 zł można nabyć 20,44 takiego koszyka.

Realny zysk (oprocentowanie realne po uwzględnieniu inflacji) wyniesie wiec:

Or = 2,2%

Co to oznacza? Mimo iż faktycznie kwotowo udało uzyskać się zysk na poziomie 4%, czyli 400 zł to po uwzględnieniu podatku od zysków kapitałowych i inflacji realny zysk wyniósł nie 4%, lecz 2,2%. Tym niemniej na lokacie udało się zarobić.

Teraz czas na lokatę z oprocentowaniem zmiennym:

Zacznijmy od tego, co rozumiemy przez stwierdzenie typu: lokata trzymiesięczna oprocentowana na 3% w skali roku. W takim przypadku stawka oprocentowania podana jest dla całego roku, czyli 12 miesięcy trwania depozytu. Jednak sama lokata potrwa tylko 3 miesiące, więc prawdziwe oprocentowanie będzie niższe. Możemy je obliczyć w prosty sposób (dla pierwszego okresu):

Oznacza to, że tak naprawdę w tym okresie (3 miesięcy) lokata zarobi tylko 0,75%

Wracamy do omawianego przykładu lokaty z oprocentowaniem zmiennym. Dla ułatwienia w tabeli podano cztery stawki oprocentowania, które będą obowiązywać w kolejnych kwartałach. Z pomocą powyższego przykładu możemy obliczyć, jakie prawdziwe oprocentowanie będzie przypadało na każdy kwartał.

Mamy wiec:

W tabeli uwzględniono również zysk, jaki z zakładanego kapitału w każdym kwartale wypracuje dane oprocentowanie. Przypominamy, iż kapitalizacja odsetek następuje na koniec lokaty, a zatem w każdym kwartale na zysk pracuje tylko kapitał początkowy (10 000 zł). Dlatego podatek od zysków kapitałowych będzie, podobnie jak w przypadku pierwszym, liczony na koniec od sumy wypracowanych odsetek.

Zysk wyniesie:

Z = 412,5 zł

KZ = 10 412,5 zł

Zp = 412,5* 0,81 = 334,12 zł

Na koniec liczymy wpływ inflacji. Pod uwagę bierzemy ten sam koszyk dóbr wart 500 zł, co oznacza, że za kapitał wpłacony na lokatę w dniu wpłaty można było nabyć 20 koszyków. Po roku przy wskaźniku inflacji 1% ten sam koszyk kosztuje już 505 zł. Za zgromadzony kapitał, czyli 10 334,12 zł można nabyć 20,46 takiego koszyka.

Or = 2,3%

W tym przypadku kwotowy zysk po zakończeniu lokaty wyniósł nieco więcej (niż w przypadku pierwszym), bo 412,5 zł. Tyle samo, co na rocznej lokacie z oprocentowaniem stałym na poziomie 4,125%. Po uwzględnieniu opodatkowania i inflacji realny zysk wyniósł 2,3%.

Powyższy przykład reprezentatywny nie służy jednak pokazaniu wyższości lokaty z oprocentowaniem zmiennym nad lokatą z oprocentowaniem stałym. Pod uwagę wzięto przypadek, w którym oprocentowanie zmieniało się na korzyść posiadacza lokaty notując tylko niewielki spadek oprocentowania w ostatnim kwartale (w stosunku kwartał do kwartał). W rzeczywistości oprocentowanie może równie dobrze stale rosnąć, stale spadać lub odnotowywać zarówno wzrosty jak i spadki. Wiele zależy od sytuacji gospodarczej oraz wskaźników, które brane są pod uwagę przy wyznaczaniu oprocentowania w danym okresie (miesiącu, kwartale, itp.).

Celem prezentacji tego uproszczonego przykładu było pokazanie mechanizmów rządzących rynkiem lokat i tego, jaki wpływ na końcowe wyniki mogą mieć takie czynniki jak oprocentowanie, podatek czy inflacja. W bardziej rozbudowanym przypadku należałoby uwzględnić również kapitalizację odsetek w trakcie trwania lokaty. W takim wypadku mielibyśmy do czynienia z wyższym kapitałem pracującym na końcowy zysk, ale również z wyższym podatkiem od zysków kapitałowych.

Depozyty bankowe przynoszą zysk nie tylko klientom składającym na nich swoje pieniądze. To również jedno z głównych źródeł finansowania inwestycji prowadzonych przez bank. Wszystkie pieniądze, jakie powierzamy bankom (złożone na lokatach, kontach oszczędnościowych, kontach osobistych, itp.) stanowią kapitał, który banki wykorzystują do pomnażania swoich dochodów. Używają ich m.in. do udzielania kredytów. Banki wykorzystując pieniądze m.in. z lokat pieniężnych wypracowują konkretny zysk, którym później dzielą się z posiadaczami depozytów poprzez wypłatę odsetek.

Za bezpieczeństwo depozytów bankowych oraz składanych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych odpowiada Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Systemem gwarancji objęte są banki i SKOK-i, które jednocześnie zobowiązane są do wpłaty na rzecz funduszu odpowiednich składek. W przypadku niewypłacalności któregoś z podmiotów należących do systemu, BFG zwraca klientom pieniądze zdeponowane m.in. pod postacią lokat. Maksymalna wysokość środków, które BFG może zwrócić jednemu klientowi danego banku lub kasy to równowartość w złotych 100 000 euro. Nie ma tu znaczenia liczba rachunków, które posiadał deponent w danym banku lub kasie.